- Колчак алтынын біз Айыртау ауданы маңайынан іздейміз. Бұл атап айтқанда, тарихшылар мен бізге дейін аймақты ақтарған ізкесушілердің болжамына сәйкес нақтыланып отыр. Бұл бір жағынан Қазақстанның туризмін дамыту, өлкетану тарихын тереңірек зерттеу мақсатында да ұйымдастырылып отыр, - дейді «Этноауыл» жобасының авторы кәсіпкер, өлкетанушы Роман Гостренко.
Тарихшының айтуына қарағанда, Айыртау селосының әрбір тұрғынының Колчактың осы өлкеде жасырынған алтын қоймасына қатысты өз пікірі бар. Бірақ осы уақытқа дейін бұл қазына табылған жоқ.
-Колчак армиясы қызыл әскерлерден қашып келе жатып, 1919 жылдың қазан айына дейін Петропавловскіде аялдаған деген дерек бар. Айыртау маңындағы ен далаға Колчак қандай себеппен келді, ол жағы тіпті мәлімсіз. Бірақ одан тергеушілер жауап алған кезде адмирал өзінің Айыртау өлкесінде болғанын растаған. Кейбір деректерге қарағанда, Колчак қазынасының жартысын Петропавловск маңына жасырып, қызылдарға қарсы шабуылды осы жерден бастамақ болған деген дерек бар, - дейді «Этноауыл» жобасының авторы Роман Гостренко.
Айыртау мен Лобанова селосы қарияларының сөзіне қарағанда, ауыл маңындағы кейбір қада қағылған жерлердің бірі Колчаковский деп те аталады. Сондықтан алтын қоймасын осы төңіректен іздеу керек шығар.
- Бұл орайда мен ауыл тұрғындарымен де, көнекөз қарттармен де әңгімелестім. Олардың айтуына қарағанда және бізге жеткен деректерге сенсек, Колчак армиясының сарбаздары ауыр жәшіктерді көтеріп алып келіп, бір жерлерге жасырған. Мүмкін жерді қазып, орман арасына тыққан шығар. Мүмкін біз алтын қоймасын таппайтын шығармыз. Бірақ жұмбақ, табиғаты таңғажайып жерлерді аралап, тылсым дүниенің сырына қанығатынымыз анық, - дейді «Этноауыл» жобасының авторы.
Жақын уақыттарда өлкетанушы-тарихшы туристік бағыт-бағдардың қаржылық мәселесін шешу үшін астаналық инвесторлардың бірімен кездеспек.
Әрине, жоба авторының өлкетану тарихын зерделеу мақсатында жасап жатқан жобасы құптауға тұрарлық. Жалпы, Колчактың Солтүстік Қазақстан аймағындағы жасырынған алтын қоймасы туралы әңгіме бір ғасырдан астам уақыт бойы айтылып келеді. Кейбір болжамдарға қарағанда, 1919 жылы адмирал Колчактың ұйымдастыруымен 500 тонна алтын Омбы қаласынан шығысқа қарай жолға шыққан. Бірақ Колчак ұсталғаннан кейін эшалон чехословак корпусына берілген көрінеді. Алайда 1920 жылдың ақпан айында эшалон кеңес өкіметінің қарамағына берілген сәтте алтынның 200 тоннасы кем болып шыққан. Бос жәшіктердің орнына кірпіш пен тастар торлтырылғаны мәлім болған.
Жалпы, Колчактың алтын қоймасына қатысты әңгіме біраздан бері айтылып келеді. Әсіресе, «адмиралдың алтындары Сібірде жатыр» деген деректен кейін ну орманды шарлап, Байкал маңайын іздеу жұмыстары да басталған. Бірақ байлыққа кенелген ешкім жоқ.
Колчак армиясында қызмет еткен атаман Анненковтың Қазақстан жерінде тығулы жатқан қазынасы туралы да толыққанды жазылды. Тіпті тау-тасты қашап «біз әлі ораламыз» деп жазып кеткендердің үміті зор болғанымен, олар барған жағынан қайтқан жоқ. Бірақ адмирал Колчак пен атаман Анненковтың тыққан орасан зор қазыналары туралы әңгімелер тиегі әлі басылмай тұр. Бірақ бұл байлық таулы Алтайда ма, жоқ әлде, Сібірдің ну ормандарында ма, Жоңғар Алатауының бөктерінде жатыр ма, ол жағы әлі беймәлім. Өскемендік жергілікті тарихшы Александр Харламовтың жазбаларында 1920 жылы атаман Анненков қарамағындағы алты казакқа өз әскерінің архивін, киім-кешектері мен қару-жарақтары және алтын, күмістерін тау шатқалына тығу туралы бұйрық берген деген аңыз бар. Кемінде 60 ат сыятын тау үңгіріне қазынаны тығып, оның кіретін жағын минамен қопарып, тау жоталарын құлатып, бітеп кетті деген байлық бүгін бар ма? Табыла ма? Жоқ, мүмкін болмай тұр. Әйтсе де, әфсана әлі үміт күйінде бізге жетіп тұрғаны шындық.