Осы және өзге де сұрақтарға Алматы қаласындағы перинаталдық психологы Гүлнар Дощанова жауап береді, — деп хабарлайды Caravan.kz медиа порталы.
— Үш жылдық дағдарыс дегеніміз не және одан қалай өтуге болады?
— Егер 2-3 жылдық кезеңде некенің бұзылу себептері туралы айтатын болсақ, бұл көбінесе отбасылық дағдарыстармен байланысты. Бұл – белгілі бір өзгерістер мен қиындықтар кезеңі. Жалпы, жас жұбайлар бірге өмір сүрген алғашқы жылдан кейін-ақ күрделі сынақтарға тап болады. Отбасындағы алғашқы дағдарыс некенің бірінші жылында орын алады. Бұл кезеңнен бәрі бірдей өте алмайды. Үш жылдық дағдарыс әдетте жастардың төртінші жылдық отбасылық өміріне сәйкес келеді, әсіресе егер осы кезеңде бала дүниеге келсе. Балалар – тек қуаныш қана емес, сонымен қатар үлкен сынақ. Өмір салты түбегейлі өзгереді. Әйелдің бүкіл назары балаға ауысады, ал күйеуі өзін артық сезіне бастайды. Қазақстандағы статистика бойынша, некенің 70%-ы дәл осы 2-3 жылдық кезеңде бұзылады.
Заңды ерлі-зайыпты мәртебесін алғаннан кейін көптеген жұптар бір-біріне деген талаптарын арттыра бастайды. Егер кеше ғана жұбайынсыз бір демалысты өткізу қалыпты жағдай болса, енді ерлі-зайыптылар ретінде бұл ережелер қайта қаралады. Көп жағдайда бұл өзгерістер некенің алғашқы жылында ажырасуға әкелетін себептердің бірі болады. Бірі некеге дейінгі өмір салтын сақтағысы келеді, ал екіншісі жаңа мәртебе жаңа отбасылық қарым-қатынастарды талап етеді деп санайды.
Ажырасудың себептері көп. Әсіресе, жаңа өмірге енді қадам басқан ерлі-зайыптылардың ата-ана атануы үлкен қиындықтар тудырады. Өзара түсініспеушілік басталып, ол уақыт өте келе одан әрі күшейе береді.
Жас отбасының тағы бір келіспеушілікке әкелетін маңызды мәселесі – отбасылық міндеттерді бөлу. Әсіресе, қаржылық жағдай өткір проблемаға айналуы мүмкін. Өзара қарым-қатынастың болмауы, келісімге келе алмау және маңызды мәселелерді ашық талқылау қабілетінің жетіспеуі ажырасудың негізгі себептерінің бірі болып табылады. Сонымен қатар, ата-әжелердің бала тәрбиесіне араласуы көбінесе жанжалдар мен отбасылық келіспеушіліктерге, тіпті манипуляцияға себеп болады.
— Қарым-қатынасты қалай дұрыс құру керек?
— Қарым-қатынастың басында өзіңізді шынайы ұстаңыз, бетперде тақпаңыз. Басқа адамға ұнау үшін өзіңізді өзгертуге тырыспаңыз, өйткені ұзақ уақыт бойы жалған бейнеде жүру мүмкін емес. Серіктесіңізді өз қалауыңызға сай өзгертемін деген ойдан арылыңыз. Адам тек өзі қаласа ғана өзгереді, ал сіздің қалауыңыз оны өзгертуге себеп бола алмайды.
Өзіңізден сұраңыз: сіз серіктесіңіздің кемшіліктерін қабылдауға дайынсыз ба, әлде оны үнемі өзгертуге тырысасыз ба? Қарым-қатынастан, өзіңізден, сүйіктіңізден және жалпы өмірден не қалайтыныңызды анықтаңыз. Осылайша, өзіңіз үшін маңызды қағидалар жүйесін қалыптастырасыз. Бұл қағидаларды серіктесіңізге ашық жеткізіңіз, осылайша ол сіздің шекараларыңыз бен құндылықтарыңызды түсінеді. Ол да өз өмірлік қағидаларымен бөлісе алады.
Бір-біріңізге сезімдеріңізді жиі айтып отырыңыз. Бірге жақсы дәстүр қалыптастырып, кездесу мен қоштасу кезінде бір-біріңізді сүюді әдетке айналдырыңыз.
Барлығын бірге жасаңыз. Әрбір жанжал мен дауда жеңімпаз да, жеңілген де болмайды – ерлі-зайыптылар біртұтас.
Келіспеушіліктерден қашпау керек. Проблемаларды ашық талқылаңыз, себебі басылған эмоциялар қарым-қатынасты бұзады. Жақтырмау, реніш, көңіл қалу немесе ашу-ызаны білдіру маңызды, бірақ мұны құрметпен жасаған жөн.
Бір-біріңізге өтірік айтпаңыз. Өтірік сенімді бұзады, ал сенім – мықты некенің негізі.
Кешірім сұрауды үйреніңіз және оны шын жүректен жасаңыз. Жұбайыңыздың ең үлкен жанкүйері болыңыз.
Қиындықтардан қорықпаңыз – онсыз өмір болмайды. Қиын кезеңдерде төзімді болыңыз.
Әзілден қашпаңыз. Әзіл бұл * еркіндік, қуаныш, жеңілдік, күлкі және кез келген қолайсыз жағдайды шешудің сиқырлы құралы.
«Сен істеуге тиіссің» немесе «сен міндеттісің» деген ұстанымнан бас тартыңыз. Жұбайыңыз үшін бірдеңе істеу – сүйіспеншілік пен құрметтен туындауы керек.
— Отбасылық қарым-қатынасқа туысқандарды араластыру дұрыс па?
— Мұнда ең маңыздысы – серіктестер өздерінің жеке қарым-қатынасын, өз отбасын құрады. Бұл отбасы алдымен екі адамнан тұрады, кейін балалар дүниеге келуі мүмкін. Ең бастысы – туыстарды құрметтеу және олармен жақсы қарым-қатынаста болу.
Жас жұбайлар некенің алғашқы айларынан бастап өз шекараларын нақты белгілеп, оларды қатаң ұстануы керек. Иә, туыстар бар, бұл – керемет, біз оларды құрметтейміз, бірақ бастысы – біз және біздің қарым-қатынасымыз. Бұл қарым-қатынасты біз өзіміз қалыптастырамыз, ал егер көмек қажет болса, біз оны сұраймыз.
Туыстармен қарым-қатынас орнату маңызды, бірақ жұптың өзара шекараларын нақты түсіну қажет. Бір ғана маңызды ерекшелік бар: егер сіз балаңыздың жұбайыңыз немесе оның отбасы тарапынан физикалық немесе эмоционалдық зорлық-зомбылыққа ұшырап жатқанын байқасаңыз (мысалы, оны жүйелі түрде ұрып-соғу), онда бұл жағдайда туыстардың көмегі өте қажет.