Еске салсақ, Еділов бас бапкер болған Сидней Олимпиадасы кезінде төрт боксшы финалға өтті. Ал екеуі чемпион болды: Бекзат Саттарханов пен Ермахан Ибраимов алтын, ал Болат Жұмаділов пен Мұхтархан Ділдәбеков күміс жүлдеге ие болды.
Олимпиаданы қандай көңіл-күймен тамашаладыңыз?
— Маған ауыр тиді. Алғашқы жекпе -жектен бастап ақырында қалай аяқталатынын сездім. Бұл жаман. Расында да солай болды. Қазақстанда боксшылардың үнемі жақсы нәтижелер күтеді.
— Біздің боксшыларға не жетіспеді?
— Мен көптеген пікірлерді оқыдым және барлық жерде бір нәрсені қайталайды. Нақты соққы жеткіліксіз болды, екіншісі мүлдем келмей-ақ қою керек және т.б. Бірақ мұның бәрі ұсақ -түйек! Түсініңіз, Олимпиадаға үздіктердің үздігі келеді. Ал біздің команда құрамында қазіргі әлем чемпионы, Рио Олимпиадасының финалисі, халықаралық турнирлердің жеңімпаздары болды. Шындығында, олар бәрін білетін және қолынан келетін боксшылар! Ал ұлттық құраманың бас бапкерінен бір нәрсе қажет: команданы негізгі турнирге сауатты түрде жетелеу. Болды! Көп адам мені осы сөздерім үшін бас жаттықтырушының ісін жоққа шығардың деп кінәлайды. Команданың негізі тірегін анықтап, жігіттерді турнирлерде тексеру, не болып жатқанын талдай білу керек. Содан кейін жігіттерді шыңға шығаоыңыз. Дәл 2000 жылғы Саттархановтың финалдағы шыңындай.
— Сіздің ойыңызша, біздің команда Токиода қаншалықты дайын болды?
— Маған жігіттер басылып қалған сияқты болды. Бұрын мызғымайтын Левитті алайық. Ол неге ұтылды? Сіз шамадан тыс жұмыс істегенде, денеңіз не істеу керектігін сезбейді.Өзіңіз қаласаңыз да, ағзаны бағындыра алмайсыз. Немесе біздің әлем чемпионы Нұрдәулетов. Бұл керемет боксшы! Бірақ ол бірінші жекпе -жекте жеңіліп қалады! Мұның бәрі оларға алдында артық күш түскендіктен. Кеңес заманында жаттықтырушылардың «асып кеткеннен көрі, жетпей қалған дұрыс» деген даналық сөзі бекер болған жоқ.
— Бұлай шаршаудың себебі неде?
— Ал сіз ұлттық құрама қалай дайындығын бақылайсыз ба? Үнемі жарыстар мен жиындар! Және қайда? Таудағы базада. Онда неге жиі барасың? Әр жиының өзіндік мақсаттары бар. Тау — төзімділік үшін, жазықта — физика үшін. Қарапайым тілмен айтқанда жігіттерді тауға жаттығуға жиі апара беруге болмайды. Тағы бір нәрсе: бізге Азия чемпионаты не үшін қажет болды? Сіз өзбектерді мақтайсыз, бірақ олар да шын мәнінде Олимпиадада сәтсіздікке ұшырады. Иә, оларда чемпион атанған құдіретті Жалолов бар.
— Мүмкіндік болса, қазақстандық бокста нені өзгертер едіңіз?
— Мен шексіз жаттығу жиындарын азайтар едім. Біздің жүйені орталықтандырмауға тырысар едім. Қараңызшы, соңғы жылдары біз әр облыстың бокс мектептерінің бірегейлігін жоғалттық! Бізде жарқын Қарағанды, Жамбыл бокс мектептері болды. Ал қазір барлық жігіттер бірдей. Мұндай әсер болмауы керек! Командадағы біздің аға жаттықтырушылар кейбір боксшылардың жеке жаттықтырушысы болып табылатынын түсінбеймін. Мұнда, менің ойымша, таңдау қажет. Немесе сіз бір спортшыны немесе бүкіл команданы жаттықтырасыз.
— Айтпақшы, ұлттық құраманың бас жаттықтырушысы бола отырып, сіз Ермахан Ибраимовтың жеке бапкері болдыңыз …
— Иә, бірақ есіңізде болсын, ол кезде командаға ешқандай кедергі болған жоқ. Сондай-ақ, ел чемпионатында Бекзат Саттархановты жеңген Марат Мәзімбаевтың жеке жаттықтырушысы болғанымды ұмытпаңыз. Бірақ мен Бекзатты ұлттық құрамаға алдым, өйткені мен одан үлкен әлеуетті көрдім.
«Ұлттық құрамаға оралғым келмейді»
— Сидней Олимпиадасынан кейін қалай марапатталғаныңызды еске түсірейік.
— Олимпиадада жеңген боксшым үшін «Құрмет» орденін алдым. Ұлттық құраманың жаттықтырушысы ретінде мені ешқандай марапаттаған жоқ, ол кезде мұндай дәстүр болған жоқ. Олимпиадаға бір жыл қалғанда Ермахан Ақтөбенің атынан қатыса бастады, ал алтыннан кейін оған сол жерден пәтер табыс етілді. Мен Алматыда тұруды жалғастырдым. Сенсеңіз, жатақханада тұрды! Мен шағымдануға және хат жазуға дағдыланған адам емеспін, егер олар рұқсат бермесе. Ештеңе бермесе, яғни солай болу керек болды. Жақында өз бокс үйімді салдым, мен қарызымды өтеп жатырмын.
— Қанағаттанасыз ба?
— Иә. Мен үнемі жаттығамын. Балалар да, ересектер де. 40 жастан асқандары да бар. Біреу соққысын жөндеу үшін келеді, біреу үшін бокс — бұл тамаша спорт. Мен бәріне көмектесуге тырысамын. Мен аз ақы аламын: балалардан айына 10 мың. Бұл көктем мен жазда зал толы, ал қыста нашар. Ақшаның барлығы дерлік жарық пен газға кетеді. Ал менде көмекші жоқ. Залдағы еденді де өзім жуам.
— Егер сізді ұлттық құрамаға шақырса, келісер ме едіңіз?
— Жоқ. Мен ол сәтті әлдеқашан бастан өткердім. Ал жаттықтырушылар мен шенеуніктерден Токиодағы сәтсіздіктен сабақ алуын тілеймін.