Осымен Қазақстан бәсекеге ең қабілетті 50 елдің қатарына шынымен кірді. Осы аптада Қазақстан IMD әлемге танымал IMD World Ranking рейтингінде 34-ші орынға көтеріліп өзінің позициясын нығайтты. Жалпы бұл рейтингде 69 ел бар. Енді еліміздің көздегені — 30 бәсекеге қабілетті елдің қатарына ілігу. Себебі темірді қызған кезінде соғады. Осы туралы қаржы сарапшысы Айбар Олжаев «15 минуттық экономика» бағдарламасында ой қозғады. Caravan.kz медиа порталы тарқатып көрді.
IMD Бәсекеге қабілеттілік рейтингін Швейцариядағы Халықаралық менеджментті дамыту институты дайындайды. Ол елдерді төрт негізгі өлшем бойынша бағалайды.
Біріншісі, экономикалық нәтижелілік. Яғни экономиканың өсу әлеуеті, экспорттағы жетістіктер мен макроэкономикалық тұрақтылық деңгейі.
Екіншісі мемлекеттік басқарудың тиімділігі. Бұл дегеніміз билік институттарының жұмысы, олардың ашықтығы, икемділігі және бизнес пен халықты қолдау қабілеті.
Үшіншісі, бизнес тиімділігі. Яғни нарықтың бейімделу қабілеті, жеке сектордың даму қарқыны, заманауи технологиялар мен менеджмент принциптерін енгізу деңгейі.
Төртіншісі, инфрақұрылым сапасы. Демек адами капитал, көлік, ғылым, білім беру және цифрлық шешімдердің қолжетімділігі.
Осы рейтинг тек сандарға ғана емес, елдегі жетекші компаниялардың жүздеген басшыларының пікіріне де сүйенеді. IMD әдістемесінің ерекшелігі — нақты көрсеткіштер мен бизнес-климаттың ішкі сезімін ұштастыруда.
Қазақстан неге рейтингте көтерілді?
2025 жылы IMD Қазақстанның “бизнес тиімділігі” бағыты бойынша айтарлықтай ілгерілеуін атап өтті. Бұл кездейсоқ емес. Соңғы жылдары мемлекеттік басқару жүйесін реформалау, бизнес ашу мен жүргізу рәсімдерін жеңілдету, мемлекеттік қызметтерді цифрландыру нәтижесінде компаниялар тез өсіп, бейімделе алатын орта қалыптасты. Мемлекеттік институттар икемдірек бола түсті, ал кәсіпкерлерді қолдау жүйесі анағұрлым ашық және түсінікті сипат алды.
Рейтинг құрылымында Қазақстанның мемлекеттік басқару көрсеткіштері де тұрақты жоғары баға алды. Бұл цифрлық мемлекеттік қызметтерді дамыту, инвесторларды қолдау және инфрақұрылымдық жобаларды басқару бойынша бастамалардың тиімділігінен көрінеді. Мұндай факторлар елдің тартымдылығын арттырады, себебі инвесторлар мен халықаралық ұйымдар жылдам шешім қабылдайтын және өзгерістерге икемді елдерді таңдайды.
IMD сарапшылары Қазақстанның әрі қарай өсу әлеуеті зор екенін айтады. Бірақ ол үшін стратегиялық инвестициялар мен дәйекті реформалар қажет. Қазақстанның 2025 жылғы нәтижесі елдің бірқатар индустриялық дамыған мемлекеттермен бәсекелесе алатынын көрсетті. Бұл шетелдік компаниялар мен инвестициялық қорлар үшін сенімділік пен ұзақ мерзімді серіктестікке нақты дәлел.
Сонымен қатар, жоғары рейтинг ұлттық мақтаныш пен ішкі мотивация көзі. Қазақстанның халықаралық резервтері мен Ұлттық қорының активтері жалпы ішкі өнімнің шамамен 65%-ын құрайды.
«Бұл біз сияқты Fitch-тің ВВВ деңгейіндегі елдер арасында ең жоғары көрсеткіш. Ал мемлекеттік қарыз жалпы ішкі өнімнің шамамен 20%-ы деңгейінде қалып отыр. Бұл біз сияқты елдерден айтарлықтай төмен. Осылайша, аналитиктер Қазақстанды резервтер түріндегі мықты «қауіпсіздік жастығы» бар ел деп есептейді. Осы қасиетіміз макроэкономикалық орнықтылығымыздың тірегі болып тұр. Қазақстан жаман ел емес. Өмір сүруге анағұрлым қолайлы жер. Бастысы мемлекет өзіне не керектігін, қайда бара жатқандығын жақсы біледі. Елімізге сенейік», — деді экономист.
