Өзгесін былай қойғанда, балалар ғаламтор арқылы бейтаныс жандармен танысып, «сәбиқұмар» жауыздардың құрбанына да айналып жүр. Оның үстіне сіз бен біз тұтынатын ғаламтор әлемі озбырлық пен асқан қанішерлікті де кеңінен насихаттайтыны жасырын емес. Тіпті ғаламтор арқылы баланы суицидке итермелейтін жандар да бар. Ал ата-ана баланы интернеттен қорғай алмай әлек. Шыны керек, бүгінде балалар ғаламтор арқылы таратылатын түрлі ақпараттан сақтанып отырған жоқ. Бүкіләлемдік желі балалар үшін қауіпті екені де түсінікті жайт.
Осы мәселені алға тартып, қазақстандық режиссер Рубен Казарян «Интернеттегі балалар» атты қысқаметражды көркем фильм түсірді. Айналасы 20 минутты қамтитын туындыда ғаламтордың балаларға кері әсері жөнінде айтылады. Фильмнің сюжеті бойынша, мектеп оқушысына ата-анасы компьютер сыйлайды. Баласының «ғаламторға қостырып беріңізші» деген өтінішін жерге тастамай, ата-анасы ғаламтор желісін де қостырады. Бірақ күні-түні монитордан бас алмайтын баланың мінез-құлқы, өмірге көзқарасы өзгере береді. «М-агент» арқылы қаскөй педофилмен танысқан бала жауыздың арбауына түседі. Бірақ ата-ана дер кезінде қауіп төнгенін аңғарады. Шыны керек, кейде ата-аналар ғаламтордың баланың өміріне қаншалықты әсер ететінiне, онлайн-озбырлықтың басым екеніне зер салмайды. Тіпті бұл ата-аналар үшін елеуге тұрмайтын ұсақ-түйек мәселе ғана. «Бала түгілі, ересек адамдар ғаламторға тәуелділіктің бар екенін білсе де, одан көз алмайды. Ал балалардың психикасы бәрін сол қалпында қабылдайтыны белгілі. Теріс ақпарат әп-сәтте баланың миын жаулауда. Біз осы қауіп жөнінде айтқымыз келді» дейді фильм режиссері Рубен Казарян. Режиссердің айтуынша, елімізде интернеттің адам баласына төндірер қаупі туралы арнайы зерттеу жұмыстары жүргізілмейді.
Дегенмен арам пиғылын жүзеге асырғысы келетін педофилдер үшін ғаламтор құрбан іздеудің таптырмас құралы. Тіпті фильмді түсіру тобы Ішк істер департаментінің мамандарымен де тілдесіп көрген екен. Арнайы мекеме қызметкерлері ғаламтор арқылы педофилмен танысып, тілдесіп, кездескен балалардың бар екендігін айтыпты.
Фильмді түсіріп, жарыққа шығаруға «Microsoft Қазақстан» компаниясы қолдау білдірген. Фильмде Windows жүйесінде балалардың ғаламтордағы әрбір ісін бақылауға арналған «Ата-ана бақылауы» атты бағдарлама туралы да айтылады. Аталмыш бағдарлама арқылы әрбір ата-ана баласының іс-әрекетін толыққанды бақылап, қауіп-қатердің алдын алады. Рубен Казарянның фильмі көпшілікке ой салатын туынды болғандықтан, ғаламторға таратылып, мектептерде көрсетіледі. Деректерге жүгінсек, халық арасында «В контакте», «Мой мир», «Твиттер», «Фейсбук» сынды әлеуметтік желілер кеңінен танымал. Бір минутта әлеуметтік желілер арқылы кем дегенде 20 миллионға жуық хабарлама жазылады. Ал минут ішінде 8 адамның жеке мәліметтері ұрланады екен. Бір қарағанда, компьютер алдында отырған баланың не істеп, кіммен тілдесіп отырғаны елеуге тұрмайтын-ақ жайт. Дегенмен әртүрлі ойындарды ойнап, мінез-құлқы мен психикасы бұзылған жасөспірімдер баршылық. Мәселен, 2001 жылы Ресейде үш бала ойынға беріліп, өздеріне қол салса, АҚШ-та Шон Вуллей есімді азамат виртуалды әлемге еніп, ақыры суицид жасады. Дәл сол кезде Шонның анасы: «Бұл тәуелділік. Сен не өлім құшасың, не жынданасың, не тірі қаласың. Менің ұлым өлім құшты» деген еді. Расында, ғаламтор әлемі балаларға жапа шектіреді. Бала түгілі, ересек адам ғаламторға тәуелді болатыны соншалық, ұйқы мен жұмысты, тіпті жеке өмірді кейінге ысырады. Ал мінез-құлқы мен көзқарасы енді қалыптасып келе жатқан жеткіншектің ғаламторға тәуелді болуы қауіпті-ақ. Сондықтан «интернеттегі балалардың» қауіпсіздігін бір сәт ойланған жөн.
авторы Әйгерім Бақытқызы