Мұнай бағасының төмендеуі, теңге бағамының нығаюы және рубльдің қымбаттауы ішкі нарыққа қысым көрсетуде. Билік валюталық интервенциялар мен жаңа қаржылық тетіктер арқылы жағдайды тұрақтандыруға тырысса, сарапшылар ашықтық пен тиімділіктің маңызын атап өтуде. Caravan.kz медиа порталы ел экономикасындағы жаңалықтармен бөліседі.
Экономикалық жағдай
Премьер-Министрдің орынбасары Серік Жұманғарин үкімет үнемдеуге кіріскенін, сондай-ақ, халықты әлеуметтік қолдау шараларын қайта қарайтынын мәлімдеді. Қазір ең төменгі жалақы 85 000 теңге, оны көтеру жоспарда жоқ, бұған дейін 125 000 теңгеге дейін арттыру мәселесі талқыланған еді. Ұлттық экономика министрі елдің қазба байлық өндіру саласының өсуі арқасында «қалыпты экономикалық өрлеу» кезеңінде екенін, бірақ мұнай бағасының төмендеуі оның басты драйвер ретіндегі рөлін әлсіреткенін айтты.
Үкімет 2025 жылы инфляцияны 9–11% деңгейінде ұстап тұруды көздейді. Бағаның өсуіне негізгі себеп – табиғи монополиялар қызметінің, әсіресе коммуналдық қызметтердің қымбаттауы. Өнімдік инфляцияны жеңу мүмкін емес, өйткені ел Ресейден де келетін импортқа тәуелді, ал рубль теңгеге шаққанда қымбаттап жатыр. Доллар бағамына қатысты премьер-министрдің орынбасары пікір білдірмеді.
Теңге бағамы және үкімет шаралары
Теңге бағамы Ұлттық банктің валюталық интервенциялары мен экспорттаушылардың маусымдық валюта ағыны есебінен бір доллар үшін 540 теңгеге дейін нығайды. Алайда мұнай бағасының төмендеуі және теңгенің беріктігі экспорттаушылардың табысын азайтуы мүмкін.
Үкімет уақытша бос бюджет қаражатын банктерде пайыздық мөлшерлемемен 12 айға дейінгі мерзімге орналастыруды жоспарлап отыр. Экономистер бұл идеяны толық ашықтық жағдайында орынды деп бағалады. Бұрын мұндай қаражат банктерге салынған соң қауіпке ұшыраған жағдайлар болғаны еске алынды.
Әлемде мұндай тетіктер табысты жұмыс істейді: АҚШ-та қысқа мерзімді облигацияларға инвестициялар және кері РЕПО мәмілелері; Еуропада мемлекеттік кепілдігі бар тексерілген банктер арасындағы аукциондар; Қытайда облигациялар кепілімен депозиттерді орналастыру бойынша тендерлер.
Рубль бағамының әсері
Қазақстанда ресейлік рубль бағамы екі айдан астам уақыт бойы 6 теңгеден жоғары бағамда тұр, қазір — 6,7 теңге. Бұл жағдай ресейлік сатып алушылардың шекараға жақын қалаларға (Ақтөбе, Қостанай, Петропавл) ағылуына себеп болды, өйткені айырбас бағамына байланысты тауарлар арзан. Елге қосымша рубль массасы әкелінуде, бұл теңге бағамына әсер етуі мүмкін.
Кедендік тексерулер
Премьер-Министрдің тапсырмасымен Ресей, Қытай, Өзбекстан, Қырғызстан және Түрікменстанмен шектесетін өткізу пункттерінде инспекция жүргізілді. Жүктерді рәсімдеу жылдамдығы, қызмет сапасы және цифрландыру деңгейі тексерілді. Қызметкерлер мен техниканы көбейту тапсырылды, бірқатар басшылар тәртіптік жауапкершілікке тартылды.
Резонансты сот істері
Шымкентте әкімнің орынбасары Руслан Берденовке қастандық жасау ісі жалғасуда. Куәгерлердің айтуынша, айыпталушы әрекетін әдейі жасаған.
Қарағандыда Костенко атындағы шахтада 46 кеншінің қаза болуына қатысты іс қаралып жатыр. Айыпталушылар орындығында шахтаның 10 басшысы, прокурор 6–8 жылға бас бостандығынан айыруды сұрайды. Қаза тапқандардың туыстары ең қатаң жаза талап етсе, қорғаушылар тексерулер кезінде заң бұзушылық анықталмағанын алға тартады.
Заңсыз айналым және есірткі қылмыстарымен күрес
Қасым-Жомарт Тоқаев нашақорлықпен және жастар арасында есірткі жарнамасымен күресті күшейтуді тапсырды, әсіресе білім беру мен ақпараттық кеңістікте алдын алу шараларын күшейтуге мән берді.
Павлодар облысында алғаш рет контрабандалық вейптер мен темекілерді жою рәсімі ашық өтті. Жойылған өнімнің жалпы құны 1 млрд теңгеден асады. Биылғы жылы 156 мыңнан астам өнім тәркіленіп, сегіз қылмыстық іс қозғалды.
Әлеуметтік және экологиялық мәселелер
Алматыдағы Зерделі ықшамауданының тұрғындары ашық кәріз иісіне шағымдануда, бұл санитарлық нормасы жоқ және жарақат алу қаупі бар нысан саналады. Нысанға жауапкершілік КСК, әкімдік пен құрылыс компаниясы арасында бөлінбеген.
Атырауда ата-аналары туберкулезбен ауыратын балаларға арналған облыстағы жалғыз мектеп-интернаттың жабылу қаупі бар. Жөндеуден кейін ғимаратты қарапайым мектепке беру жоспарлануда, бұл ата-аналардың наразылығын тудырып отыр.
