Оны Caravan.kz медиа порталының тілшісі анықтап көрді.
Кез келген супермаркетке кіргенде, тауарлардың алуан түрлілігінен гөрі, олардың бағасына таңғалатын жағдай бірте-бірте қалыпты жағдайға айналып бара жатқандай. Ал дүкенге кірген кезде бірден көзіміз жартылай фабрикаттарға түсетіні жасырын емес.
Супермаркетте түрлі фирмалардың жартылай фабрикаттарын, халалын да таба аласың. Бірақ, анықталғандай, олардың атауы әрдайым ішіндегі өнімнің нақты құрамын көрсете бермейді.
Осы көп фирмалардың ішінен таңдау өте қиын. Шынын айту керек, өндіруші ұсақ әріптермен жазған өнім құрамын көпшілік оқи бермейді. Керісінше, сатып алушылардың назары әдетте жарқын суретке немесе тартымды атауға түседі.
Иә, көпшілігі тұшпараны үйде де жасауға болады дейтін шығар. Дегенмен қазір оны үйде жасап отыратын ешкімнің уақыты жоқ.
Бірінші кезекте назар аудару керек нәрсе – бұл ГОСТ (немесе ТШ – техникалық шарттар) белгісі. Дәл осы стандарттар өнімнің, соның ішінде тұшпарадағы еттің құрамын адал өндірушілер үшін анықтайды. Сонымен қатар, тұшпараның құрамында май, тері, сіңір, шеміршек және басқа да қажетсіз қосындылар болмауы тиіс. Дегенмен, еттің жоғары пайыздық мөлшері оның сапасы да жоғары дегенді білдірмейді. Ондай кезде не істеу керек?
Біріншіден, өнімнің қай санатқа жататынын анықтап алу қажет. Әдетте, бұл ақпарат қаптамада көрсетіледі.
Мысалы, А санаты тұшпаралардағы ет мөлшері кемінде 80% болуы керек екенін білдіреді. Бірақ өндірушілердің өздері атап өткендей, «мұндай санаттағы тұшпаралар дүкен сөрелерінен іс жүзінде кездеспейді». Себебі еттің жоғары үлесі өнімнің құрғақ болуына әкеледі, бұл оны тұтынушы үшін тартымсыз етеді. Ал тұшпараға шырындылық пен дәм беру үшін май, пияз және су – қажетті компоненттер болып табылады. Сондықтан супермаркет қызметкерлерінің айтуынша, «қаптамада «А санаты» деген белгі көбінесе маркетингтік әдіс қана».
Б санаты тұшпараларындағы еттің үлесі 60%-дан 80%-ға дейін болатынын білдіреді. Аспаздық сарапшылардың пікірінше, бұл «баға мен сапаның оңтайлы үйлесімі» болып саналады. Мұндай тұшпаралардың дәмі жақсы, шырындылығы сақталған, әрі бағасы да қолжетімді деңгейде. Сондықтан көпшілік кәсіпкерлер дәл осы санаттағы өнімдерді шығаруға тырысады.
В санаты тұшпараларадағы еттің мөлшері 40%-дан 60%-ға дейін өзгереді. Көп жағдайда бұл санатқа «Сібірлік тұшпараларар», «Дәстүрлі» сияқты танымал атаулар жатады. Мұндай өнімдердің сапасы жаман емес, бірақ еттің төменгі үлесі олардың дәміне әсер етеді.
Ал Г және Д санаттары, онда еттің мөлшері 40%-дан төмен. Бұл санаттағы тұшпараларда өсімдік негізіндегі ақуыз қоспалары қолданылуы мүмкін, бұл олардың өзіндік құнын төмендетеді. Дегенмен, мұндай өнімдерді таңдағанда абай болу қажет – себебі олардың тағамдық құндылығы өте төмен болуы мүмкін.
Айта кетерлік жайт, тұшпаралар тек фарш құрамымен ғана емес, сонымен қатар пішініне қарай да ерекшеленеді.
Мысалы, «Үй тұшпаралары», бағасы 1 келісі үшін 2700 теңгеден басталады, құрамында сиыр және шошқа етінің қоспасы болады. Бұл қоспаның пропорциясы өндірушіге байланысты өзгеруі мүмкін. Мұндай тұшпаралар шағын өлшемді, классикалық пішінде жасалады, бұл оларды үйде қолдан жасалғандай етіп көрсетеді. Бірақ есте ұстау керек: «үйдегі дәм» – субъективті ұғым, сондықтан супермаркеттер мен басқа сауда орындарында сатылатын барлық «үй тұшпаралары» бірдей дәмді бола бермейді.
«Сібірлік» тұшпаралар, әдетте, В санатына жатады, олар «үй тұшпараларына» қарағанда ірі, әрі құрамында майдың мөлшері көбірек, бұл олардың шырындылығын арттырады. Фаршқа әртүрлі дәмдеуіштер қосылып, ерекше дәм береді. Бағасы 2200 теңгеден басталады.
«Классикалық» тұшпаралар – дәстүрлі фарш қоспасы бар өнім. Оның құрамына сиыр еті, тауық еті, кейде – жылқы немесе шошқа еті кіреді. Пішіні – классикалық, ал негізгі ерекшеліктері – үйлесімді дәм және қажетсіз қоспалардың болмауы. Бағасы 2200-3200 теңге аралығында.
«Мұсылманша» тұшпаралар – фарштың ерекше құрамымен ерекшеленеді. Әдетте, олар тек сиыр немесе қой етінен жасалады. Дегенмен, қаптамада ұсақ әріптермен жазылған қосымша ескертулерге назар аудару керек. Кейбір өндірушілер «бұл өнімде техникалық тұрғыдан жою мүмкін емес құс еті, шошқа еті немесе жылқы ДНҚ-сының іздері болуы мүмкін» деген ақпаратты көрсетеді. Орташа бағасы – 2700 теңге/кг.