Елімізде қазақ тіліндегі контенттің үлесін арттыру мақсатында теле-радио арналарға жаңа талаптар қойылмақ. Енді мемлекеттік тілде отандық бағдарламаларды жеткілікті көлемде ұсынбағаны үшін әкімшілік жауапкершілік енгізу ұсынылып отыр. Caravan.kz медиа порталы жалғастырады.
ТАСС мәліметінше, Қазақстанда теле және радиоканалдар мемлекеттік тілде белгіленген көлемде отандық бағдарламаларды көрсетпегені үшін әкімшілік жауапкершілікке тартылуы мүмкін. Бұл туралы онлайн-платформалар мен бұқаралық ақпарат құралдарына қатысты әкімшілік құқық бұзушылықтар мәселелерін қамтитын Мәдениет министрлігінің заң жобасына арналған консультативтік құжатта айтылған.
«Масс-медиа туралы» заңның 5-бабының 3-тармағына сәйкес, Қазақстан аумағында хабар тарататын теле және радиоканалдар мемлекеттік тілде апта сайынғы көлемде отандық бағдарламалар бойынша белгіленген талаптарды сақтауы тиіс. Алайда қолданыстағы Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексте (ӘҚБтК) мемлекеттік тілдегі отандық теле және радиобағдарламалардың апта сайынғы көлеміне қойылатын талапты орындамағаны үшін жауапкершілік қарастырылмаған. Құжатта бұл талаптың орындалуын мәжбүрлеп қамтамасыз ететін тетік жоқ екені де көрсетілген.
Құжат авторлары тілдік нормаларды қорғау мен ілгерілетуде Канаданың тәжірибесін мысалға келтіреді. Бұл елде бұқаралық ақпарат құралдарындағы ағылшын және француз тілдері екі негізгі заңмен реттеледі: Ресми тілдер туралы заң (Official Languages Act, OLA) және Радиохабар тарату туралы заң (Broadcasting Act). Екі заң да тілдік талаптарды бұзғаны үшін әкімшілік жауапкершілікті қарастырады.
Қазақстан Конституциясына сәйкес, мемлекеттік тіл-қазақ тілі. Сонымен қатар, елдің негізгі заңында мемлекеттік органдар мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарында қазақ тілімен қатар ресми түрде орыс тілі де қолданылады. Орыс тілі күнделікті тұрмыста да кеңінен қолданылады. БАҚ осы тілде шығады, мекеме атаулары қос тілде жазылады, бірқатар оқу орындарында орыс тілінде білім беріледі. Конституцияда мемлекет Қазақстан халқының тілдерін оқып-үйрену және дамыту үшін жағдай жасауға қамқорлық жасайтыны көрсетілген. Сондай-ақ, ешкім жынысына, нәсіліне, ұлтына, діни көзқарасына, тіліне немесе өзге де белгілеріне байланысты кемсітуге ұшырамауы тиіс деп кепілдік берілген.
Қасым-Жомарт Тоқаев сәуір айында Қазақстан халқы Ассамблеясының сессиясында сөйлеген сөзінде азаматтарға жеке қарым-қатынаста немесе көпшілік алдында қай тілде сөйлеу керектігін ешкім міндеттей алмайтынын атап өтті.
Сонымен қатар, тіл мәселесінде араздық туғызу мақсатындағы кез келген арандатушылыққа жол берілмейтіні және ол үшін жауапкершілік қарастырылатыны да айтылды.
Мемлекет басшысы елімізде мектеп бітірушілердің шамамен 80%-ы тестілеуді мемлекеттік тілде тапсыратынын және биылғы бірінші сынып оқушыларының 70%-дан астамы қазақ тілінде білім алатынын жеткізді.
2022 жылы Тоқаев Ресей тіліне арналған Халықаралық ұйым құру бастамасын көтерген еді. Бұл ұйымды құру туралы келісім 2023 жылы Бішкекте өткен ТМД саммитінде қабылданды.