Бұл туралы Caravan.kz медиа-порталы КТК арнасына сілтеме жасап хабарлайды.
Жанармайдың жаңа жылдан бастап 6 пайызға, яғни 10 теңгеге қымбаттайтыны бұрын айтылған болатын. Мұны әлеуметтік төлемдердің көбеюімен байланыстырған министр Дәленов бензиннің қымбаттығы азық-түлік бағасына әсер етпейтінін тағы қайталады. Алайда министрліктің бұл мәлімдемесіне экономика мамандары халықты алдаудың тағы бір түрі деп баға берді. Халықты кім неге алдап жүр?
Ұлттық экономика министрлігінің мәліметіне сенсек, жанармай жаңа жылдан бастап 6 пайызға, яғни 10 теңгеге қымбаттағалы тұр. Себебі – әлеуметтік төлемдердің көбеюі. Оның ішінде жағдайы төмен, көп балалы аналарға берілетін атаулы әлеуметтік көмек те бар. Екіншіден, шекарадан жанармайымызды талап алып жатқан ресейліктерге тоқтау салуға керек. Сөйте тұра, бензиннің қымбаттауы нарық қымбатшылығына соқтырмайды деп тұр.
Азамат Әмірин, ҚР Ұлттық экономика министрлігінің департамент директоры:
— Жанармайдың өзіндік құнын жалғыз акциз ғана құрамайды. Сондықтан акциз құны 10 теңгеге өскенімен, бензин де 10 теңгеге өседі деген сөз емес. Мысалы, 2015 жылы біз акцизді 4,5 мыңнан 10,5 мың теңгеге көтердік. Бірақ жанармай бағасы нарықта ондай қатты қымбаттаған жоқ.
Ресейліктердің шекарадан арзан бензинімізді талап әкетіп жатқанын шенеуніктер талайдан бері айтып жүр. Өйткені біздің бензин олардікінен 100 теңгедей арзан. Жәрайды, акциз құны өсті делік. Бірақ, ол нарықты қымбатшылыққа әкелмейді, инфляция бастапқы болжанған дәлізден аспайды деген қаншалықты рас? Экономика мамандары осыған сене алар емес.
Жангелді Шымшықов, экономист:
— Қазірдің өзінде 57 пайыз дәлізінде тұр. Ал акциз өзінен-өзі бағаны көтерді. Ал баға көтерілгеннен кейін көліктің бағасы көтерілді. Енді сонда қайта сол дәлізге келе ме? Жаңағы 5-7 пайызға? Келмейді! Қиял-ғажайып ертегіде айтылатын дүние. Ал шынтуайтқа келгенде, бұл ешбір қисынсыз әңгіме.
Олай дейтін себебі, «акциз қанша өссе, тауар бағасы да соншалық өседі» деген қағида экономикада бірінші курста оқытылады дейді маман. Сондықтан бұл әрекеттің астарында жатқан құр бензин бағасы емес, бюджетті қалай толтырамыз деп қарманған түрі дейді.
Жангелді Шымшықов, экономист:
— Әр түрлі әлеуметтік көмек, ақшалай көмек, тұрғын үй жағынан көмек, тағы басқа. Осының барлығы бюджетке үлкен салмақ салғаны түсінікті. Енді бюджетті қалай толтырамыз деп әлек болып жатыр. Біресе есепшоттарды бірбіріне ауыстырғанда, оған салық салу керек дейді. Айналып келгенде, енді бензинге салық саламыз дейді.
Экономистің айтуынша, тығырықтан шығудың басқа жолы бар. Ол прогрессивті салық жүйесін енгізу. Оның ұтымды тұсы – салықтың көбі қалталыларға түседі де, табысы төмен қарапайым халық өз қалтасына сай салық төлейді. Яғни, табысына қарай салығы деген ұстанымға саяды. Мәселен, халқы бай тұратын Скандинавия елдері осындай салық жүйесін талайдан бері қолданып келеді және табысты қолданып келеді.