Президенттің Жолдауы туралы танымал тұлғалар не дейді? Жолдаудың ерекшелігі неде?
Белгілі саясаттанушылар, блогерлер жолдау жайлы өз ойларын әлеуметтік желідегі парақшаларына жариялады.
Саясаттанушы Әзімбай Ғали Президент Жолдауына қатысты ойын Caravan.kz медиа парталының тілшісіне айтып берді.
"Бұл екінші президентіміздің алғашқы жолдауы ғой. Жолдауда ұнағаны тіл мәселесіне қатысты айтқаны. Тоқаевтың қазақ тілінің мемлекеттік тіл ретінде рөлі күшейіп, ұлтаралық қатынас тіліне айналу керектігін айтқан еді. Сол айтқаны туралы көңілімнен шықты. Одан кейін жеріміздің шетелдіктерге берілмейтін жайлы. Расымен де ата-бабамыздан қалған жеріміз шетелдіктерге сатылмау да керек, жалға берілмеуі де керек. Мен ол кісі жолдауды көбінесе орыс тілінде жүргізеді деп ойлаған едім, жоқ мемлекет тілінде де жақсы сөйлеп, мемлекет тілінде де бірнеше мәселелерді қадап айтты", — деді Әзімбай Ғали.
Белгілі журналист, блогер Өркен Кенжебек президенттің Жолдауындағы қазақ тілінің ұлтаралық қатынас тіліне айналатын кезеңі келді деген жолдауына ерекше мән берген.
"2-президентіміздің 1-жолдауы қыздың жасауындай жинақы шығыпты. «Бізге ренжіп жатыр екенсіңдер, мә, саған» деп бұқараға қатты елпектеу де байқалмайды. «Ал не істейсіңдер бізге» деген кеудесін көтеруді де байқамадым. Баяғыдағыдай жетістіктерді термелеп те жатпады. Осында, асханада айтылып жүрген, көптен көкейімізде жүрген мәселелердің күрмеуін айналдырып көрді. Айтпақшы, осы жолдауында Тоқаев «Мен» деп 6 рет, «Біз» деп 25 рет айтыпты. Сонымен, маған қатты ұнаған тұстары мынау:
— Шағын бизнесті салықтан 3 жылға дейін босату және осы уақытта бизнестің бұл түрін тексерудің бар түріне тыйым салу. Бұл ісін енді бастағандар үшін үлкен көмек деп білемін.
— Өткенде уәде еткендей, әйел зорлау, бала қорлау, есірткі сату, адам сату секілді аса ауыр қылмыстардың жазасын күшейтуді тапсырды. Сонымен бірге, соңғы кездері жиілеп кеткен браконьерлік оқиғаларына байланысты браконьерлікке барғандарға жазаны да қатаңдататын болды. Міне, осыны қоғам сұрады емес пе? Сұрады.
— Былтыр мемлекеттік тапсырыс көлемінің 75 пайызы, бұл 3,3 трлн теңге екен, бәсекеге сай емес талаппен өтті деді Тоқаев. Бұл жем салғыш астауды жабу керек деп қадап айтты. Алдағы бес жылда мемлекеттік қызметкерлер мен ұлттық компания жұмысшылары 25%-ке қысқарады. Ұлттық компаниялардың саны да азаяды.
— Алдыңғы механизмдер билікке қатысты болса, мына тұсы – халыққа қатысты. Тоқаевтың айтуынша, соңғы 5 жылда адрестік әлеуметтік көмекті алатын адамдар саны 77 мыңнан 1,4 млн адамға артып кеткен. Мемлекеттен жәрдемақы алып отырған жаман деп кім айтты? Бірақ бюджеттен осы мақсатқа бөлінер ақша 17 есеге көбейген… Тоқаев айтқандай, не біраз адам жұмыс істеуден жалтарады не жұмыс істесе де, табысын жасырады. Екеуінің бірі. Бұл да ойланатын мәселе.
Әзірге осы төрт пунктін атап өткім келген еді. Аа, иә, қазақ тілінің мемлекеттік тіл ретіндегі рөлі күшейіп, ұлтаралық қатынас тіліне айналатын кезеңі келді деді. Шаханов forever! Жер сатылмайды деді, енді бұл түсінікті. Тайжан respect! Ал Сізге қандай мәселені көтергені ұнады?", — деп жазды Өркен Кенжебек.
Ал саясаттанушы Досым Сәтпаев Президент Жолдауындағы зейнетақы туралы айтқанына көбірек назар аударған.
Тұрғындардың зейнетақы жинақтарының бір бөлігін үй сатып алу немесе білім алу үшін пайдалану мүмкіндігіне келетін болсақ, Қ.Тоқаев өзінің жолдауында айтқандай, 2017 жылы біз Қазақстан азаматтары салымшыларының тиімді және тиімсізі туралы Қазақстан Ұлттық Банкіне және БЖЗҚ басшылығына ұсынан болатынбыз. Осыдан екі жыл бұрын, егер мемлекет азаматтардың зейнетақы жүйесіне деген сенімін арттырғысы келсе, оны тек уәде беріп қана қоймай, қазір зейнетақы жинақтарын басқаруға мүмкіндік беру керек екеніне көз жеткіздік. Бұл басқалармен қатар, тұрғын үй сатып алу үшін ғана емес, салымшыдан ауыр сырқаттанушылық дәлелденген жағдайда, осы жинақ ақшаның бір бөлігін әртүрлі мақсаттарға мерзімінен бұрын алу мүмкіндігі туралы айтылды. Мұнда Сингапурдың тәжірибесі жиі мысал ретінде келтіріледі, онда бірыңғай зейнетақы қорының инвесторларында үш есепшот болады: арнайы шот, олар тек зейнеткерлікке шыққан сәттен алуға болатын ақшаны жинақтайды; жинақталған қаржыны әртүрлі мақсаттар үшін пайдалануға болатын әдеттегідей, мүлік сатып алудан бастап, білім алуға дейін және салымшының емделуіне ақы төленетін медициналық анықтама. Тұрғын үй сатып алуға келер болсақ, сарапшылар мұндай қызықты сингапурлық схеманы атап өтеді. Үй сатып алғанда, адам баспана үшін алғашқы жарнаны 5% мөлшерінде төлейді. Қалған сома жинақтаушы зейнетақы жинақтарынан немесе банктік қарыздан жабылады. Банктер мұны жасауға дайын, өйткені берілген банктік қарыз ай сайынғы зейнетақы жарналары есебінен жабылады.
Зейнетақы жарналарын енгізуге болатын жалақы туралы.
Бірақ қазақстандықтарды зейнетақы жүйесіне тартуға ынталандыратын факторлардың бірі — зейнетақы жинағын күтпей-ақ өздерінің жинақталған зейнетақы қаражаттарын икемді пайдалану мүмкіндігі. Сонымен бірге, егер бұдан әрі қарай жүретін болсақ, ел басшылығы БЖЗҚ құру азаматтардың зейнетақы жинақтарын үкіметтің басқа әмиянына және мемлекеттің жауапсыз инвестициялық саясатының кепіліне айналдырған құмар болғанын мойындау керек. Бірақ президенттік жолдауда БЖЗҚ-ның тағдыры да, зейнетақы реформасы туралы да айтылған жоқ, дегенмен мен 2017 жылы былай деп ескерту жасаған болатынмын:
"Саяси тұрғыдан алғанда, зейнетақы қоры ерте ме, кеш пе әлеуметтік бомба ретінде жарылуы мүмкін. Бұл бүкіл мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық құрылысының нервті факторларының бірі, бұл жағдай қазақстандықтарды ашулындаруы мүмкін". Меніңше бұл жағдай билік енді келген секілді.
ҚР Президенті кеңесшісі Ерлан Қарин Жолдаудың негізгі өзегі — қоғаммен, халықпен диалог екенін жазды.
Бұл туралы ол instagram желісіндегі парақшасында жазды.
"'Президент жолдауында көптеген тақырыптар қамтылды, бірақ жолдаудың негізгі өзегі — қоғаммен, халықпен диалог. Жолдаудың құрылымы да өзгеше шықты, Жолдау әдеттегідей жаxандық проблемалар, экономикалық жаңа бастамалар емес, саяси реформалар мен саяси бәсекелестікті дамыту жөніндегі жаңа тұжырымдардан басталды. Тіпті, Қасым-Жомарт Тоқаев экономикалық реформалар саяси реформаларсыз жүзеге аса алмайтындығын нақты айтты", — деп жазды ол.
Материалды дайындаған: Сәңкібаев Ғалымжан