Қазақстандық тіс дәрігерлері 2024 жылдың қорытындысы бойынша рекордтық табыс тапқандарын хабарлады. Олар көрсеткен қызметтердің жалпы көлемі 209,9 млрд теңгені құраған. Бұл алдыңғы жылмен салыстырғанда бұл көрсеткіш 1,5 есе өсіп, соңғы бес жылдағы абсолютті рекордқа айналды, — деп хабарлайды Caravan.kz медиа порталы.
Тіс дәрігерлерінің табыс өсімінің факторлары
Мамандардың айтуынша, соңғы төрт жыл ішінде (2023 жылды қоспағанда) Қазақстандағы стоматологтардың табысы қарқынды өсіп келеді. 2021 және 2022 жылдары көрсетілген қызметтердің көлемі жыл сайын екі есеге жуық артқан.
2021 жылы күрт өсім зейнетақы жинақтарын мерзімінен бұрын алу мүмкіндігімен тікелей байланысты болып отыр. Бұл көптеген қазақстандықтарға қымбат медициналық, соның ішінде стоматологиялық қызметтерді төлеуге мүмкіндік берді. 2022 жылы жеткіліктілік шектерінің көтерілуі стоматологиялық қызметтерге деген сұранысты одан әрі арттырды.
2024 жылы осындай көрсеткіш зейнетақы жинақтарын алуға шектеу қойылуы мүмкін деген талқылаулармен және жұмыс істейтін зейнеткерлерге бюджеттен төленетін төлемдерді уақытша тоқтату бастамасымен байланысты болды. Бұл шаралар жүзеге аспағанымен, қазақстандықтардың алаңдаушылығы рекордтық көлемде зейнетақы қаражатын алуға алып келді, нәтижесінде стоматологиялық клиникалардың табысы айтарлықтай өсті.
Негізгі қаржыландыру – халықтың қаражаты
Стоматологиялық қызметтердің қарқынды өсуі кезеңінде олардың негізгі төлемі халықтың жеке қаражаты болып отыр. Оның үлесі тұрақты түрде шамамен 80% деңгейінде сақталып отыр. Мемлекеттік және корпоративтік бюджеттер бұл медицина саласын қаржыландыруда айтарлықтай рөл атқарған жоқ.
Бұған қоса, стоматологиялық қызметтердің көлемінің ұлғаюына олардың бағасының өсуі де әсер етіп отыр. 2021–2024 жылдар аралығында стоматологиялық процедуралардың құны жыл сайын орта есеппен 11,5%-ға қымбаттаған, ал 2022 жылы бағаның өсу қарқыны рекордтық 18,3% деңгейіне жетті.
Зейнетақы қаражатын емдеуге пайдалану қайтадан шарықтау шегіне жетіп отыр
2025 жылдың ақпан айында зейнетақы жинақтарын емделуге алу бойынша сұраныстың тағы бір артуымен ерекшеленді. БЖЗҚ (Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры) мәліметтеріне сәйкес, 32 мыңнан астам өтініш қабылданып, олардың жалпы сомасы 33 млрд теңгеге жуықтады. Бұл көрсеткіш қаңтардағы деңгейден 9%-ға жоғары және желтоқсандағы шарықтау шегінен 0,3%-ға артық.
Бұл қаражаттың басым бөлігі дәстүрлі түрде стоматологиялық қызметтерге жұмсалған. 31,8 мың өтініш бойынша 32,7 млрд теңге бөлінген. 2024 жылдың жазында билік зейнетақы қаражатын стоматологиялық емдеуге пайдалануды уақытша тоқтатуды ұсынды, кейіннен бұл процесті қатаңдату мәселесі қарастырылды. 2024 жылдың желтоқсан айының соңында өзгерістерге қатысты соңғы қолжетімді құжат пайда болды, бірақ қазіргі уақытта ережелер өзгеріссіз қалды.
Жоспарланған реформалар зейнетақы қаражатының пайдалану ашықтығын арттыруға бағытталған. Атап айтқанда, ұсынылған өзгерістер емдеу басталмас бұрын тіс суреттерін (рентген, 3D скан) ұсыну талабын енгізуді көздейді, бұл алаяқтық әрекеттердің алдын алуға мүмкіндік береді.
Зейнетақы төлемдерін тұрғын үйге пайдалануға қызығушылықтың төмендеуі
Медициналық қызметтерге зейнетақы жинақтарын пайдалану өсіп жатқанымен, тұрғын үй нарығында кері үрдіс байқалады. 2025 жылғы ақпанда зейнетақы қаражатын үй сатып алу немесе жөндеу үшін пайдалану туралы өтініштер саны қаңтармен салыстырғанда 18%-ға төмендеп, 48,6 мыңға жетті. Бекітілген төлемдер көлемі де 11%-ға азайып, 43,2 млрд теңгені құрады.
Бұл 2024 жылдың қазан айынан бергі ең төменгі көрсеткіш, дегенмен, 2024 жылдың шілдесінен бері сақталып келе жатқан жоғары деңгейден толық түскен жоқ.
Қорытынды
2024 жыл Қазақстан стоматологиясы үшін рекордтық жыл болды. Бұған зейнетақы жинақтарын пайдалану мүмкіндігі, ықтимал шектеулерге қатысты алаңдаушылық және қызмет көрсету бағасының өсуі әсер етті.
Зейнетақы жинақтарын емдеуге пайдалану жүйесін реформалау белсенді түрде талқыланып жатқанымен, стоматологиялық қызметтерге сұраныс тұрақты жоғары деңгейде қалып отыр. Алайда, егер шектеулер енгізілсе, бұл стоматологиялық клиникалардың табысына айтарлықтай әсер етуі мүмкін.