Қоқысты энергияға айналдыру “жасыл инновациясы” - kaz.caravan.kz
  • $ 510.18
  • 601.91
-5 °C
Алматы
2025 Жыл
23 Желтоқсан
  • A
  • A
  • A
  • A
  • A
  • A
Қоқысты энергияға айналдыру “жасыл инновациясы”

Қоқысты энергияға айналдыру “жасыл инновациясы”

Қазақстан қатты тұрмыстық қалдықтарды басқару жүйесін түбегейлі модернизациялауды бастап жатыр. Осы бағыттағы басты механизмдердің бірі — қоқысты энергияға айналдыру (Waste-to-Energy, WtE) технологиялары.

  • 23 Желтоқсан
  • 9
Фото - Caravan.kz

Бұл технологиялар қалдықты өңдеп, оған жағудан алынатын жылу мен электр энергиясын өндіреді. Сонымен бірге бұл — экология, энергия тиімділігі және қалдықтарды басқарудың интеграцияланған инновациялық шешімі ретінде қабылдануда.

2025 жылға дейін Қазақстанда қалдық мәселесін шешу мақсатында WtE жобалары іске қосылады. Қалдықтарды бөлек жинау инфрақұрылымын дамыту жоспары аясында 7 230 контейнер орнатылып, жылына 300 000 тонна қалдықты сұрыптайтын үш жаңа кешен іске қосылды. Қалдықтарды сұрыптаудың нәтижесінде қайта өңдеу деңгейін 30 %-ға жеткізу жоспарланады, ал қайта өңдеуге келмейтін қалдықтар энергияға айналдыру зауыттарына жіберіледі. 

Экология, геология және табиғи ресурстар вице-министрі Ахметжан Пірімқұлов мәлімдегендей, WtE зауыттары Ақтөбе, Алматы, Өскемен, Нұр-Сұлтан, Қарағанды және Шымкентте салынуы тиіс. Инвесторларға қойылатын талаптарға — Еуропалық одақтың 2010/75/EU директивасына сәйкес түтін газын тазарту жүйелерін орнату және автоматтандырылған шығарындыларды бақылау жүйелері кіреді. 

WtE технологиялары қалдықты ең соңғы таңдау ретінде қарастырғанымен, жер қойнауын пайдалануды, пластик пен органикалық қалдықты полигондарға тастауды азайтуға көмектеседі. Қалдықты энергияға айналдыру заманауи фильтрация, шығарындыны бақылау және энергияны қайта пайдалану жүйелерін біріктіргенде жанартаудың (метан) шығарындыларын төмендетуге ықпал етеді, өйткені полигондарда қалдық ыдыраған кезде пайда болатын метан — климатқа өте зиянды газ. 

Сонымен бірге толықтай экологиялық таза технология деп қарастырмайтын елдер де бар. Мысалы, Перте (Австралия) жақында іске қосылған WtE зауыттары жөнінде қауымдастық ішінде қарсы пікірлер мен денсаулық қауіптері туралы алаңдаушылықтар туындады, өйткені көпшілік оны “яшылдау жасанды маркетинг” ретінде бағалап отыр. 

Әлемдік WtE нарығы жиі өсіп келеді, 2024 жылы оның бағаланған көлемі шамамен $43–48 млрд, ал 2030 жылға қарай ол $68–93 млрд дейін жетуі мүмкін. Бұл өсім қалдық көлемінің артуы мен қалдықты басқарудың тұрақтыға қарай өзгеруінің нәтижесі. Еуропадағы елдерде 500-ден аса WtE зауыты жұмыс істейді, ал Қытайда бұл салада шамамен 400 зауыт бар — бұл глобалды қоқыс энергиясы нарығының маңызды бөлігі. 

Дегенмен осы технологияның қымбат инвестициялары мен қоғамдық қабылдауы кейде жобаларды іске қосуда кедергілер тудырады. Мысалы, зауыт салу үшін бастапқы инвестициялар жүз миллиондаған доллардан басталады, ал жобаның өзін ақтауы 10-15 жылға созылуы мүмкін. 

WtE жобалары әлеуметтік және экологиялық маңызы бар. Олар:
• Қоқыс полигонындағы көлемді қысқартады, сол арқылы топырақтың және су қорларының ластануын азайтады;
• метан секілді парникті газдар шығарындыларын төмендетеді;
• жергілікті энергетикалық қуатты жоғарылатады, әсіресе ауылдық немесе қалалық аудандарда электр энергиясы тапшылығы болса. 

Алайда қоғамда кейбір экологиялық белсенділердің пікірі бойынша, егер алдын-ала сұрыптау және қайта өңдеу жүйесі жеткіліксіз болса, WtE жобалары қалдықты жоюдың ең дұрысы емес жолы болуы мүмкін деген пікірлер де бар. Сондықтан табысты жұмыс істеу үшін — қалдықты сұрыптау, қайта пайдалану мен энергияға айналдыру интеграциясы маңызды. 

Қоқыстан энергия өндіру — Қазақстанда да, әлемде де жасыл инновациялар қатарында қаралуда. Бұл технология инфрақұрылым, инвестиция және қоғам қабылдауы сияқты факторларды талап етеді. Қазақстандағы жоспарлар WtE-ны қалдықты басқарудың бір бөлігі ретінде енгізуді көздейді, бұл қалдық көлемін азайту, энергия өндірісті арттыру және экологияны қорғау мақсаттарын біріктіреді. Елдің Экология министрлігі мен бизнес саласы арасындағы ынтымақтастық осы жобаларды табысты іске асырудың кілті болмақ.

Перейти к новостям спорта